کد مطلب:28942 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:18

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

منظور از تولرانس چيست؟

تولرانس(Tolerance) به معناي گوناگوني ترجمه شده است. از جمله تساهل و تسامح، تحمل عقيده ديگران، بردباري، مدارا و... البته تسامح و تولرانس غربي با مداراي اسلامي تفاوت هاي بنياديني دارد. تساهل ليبرالي (Tolerance) به معناي پذيرش، يا بي تفاوتي در مقابل چيزي است كه اصولاً آن را قبول نداريم (حسين بشيريه، دولت عقل) و براي آن چهار قسم عمده ذكر كرده اند كه عبارت است از:1- تساهل عقيدتي، 2- تساهل سازماني، 3- تساهل رفتاري، 4- تساهل هويتي. در اين مختصر در مقام توضيح اقسام فوق وادله مخالفان و موافقان آن نيستيم، ليكن به اختصار چند نكته را يادآور مي شويم: هيچ نظام و يا دستگاه فكري «كاملاً باز» يا «كاملاً بسته» وجود ندارد و يا نمي تواند وجود داشته باشد. آنچه موجب اختلاف است امور زير است: الف) مبنا و خاستگاه تسامح، در انديشه ليبرالي: 1- نسبيت حقيقت و نسبيت معرفت 2- فقدان ماهيت معرفتي عرفان، عقايد و اخلاق 3- عدم رجحان عقلي هيچ عقيده اي بر عقايد ديگر 4- فرد گرايي در حالي كه در چشم انداز اسلامي، هيچ يك از پيش فرض هاي فوق درست نيست؛ بلكه راه عقل و ادراك در عالي ترين مفاهيم عقلاني، ديني و اخلاقي باز است. خدا با عقل ما با ما سخن گفته و حقايقي در باب ملكوت و عالم و آدم با ما در ميان نهاده و از طريق انبيا به ما معرفت عطا كرده است. بنابر اين حق و باطل واقعيت دارند و في الجمله قابل شناخت و داوري مي باشند. ايمان محصول معرفت است، نه گرايش خام؛ و يقين اسلامي غير از تعصب و جهل مركب است. ب) هدف در تساهل ليبرالي، سودگرايي و سوداگروي (يوتيليتاريانيسم) است، و در نگرش اسلامي رعايت ظرفيت ها و رعايت كرامت قدسي انسان، و ايجاد زمينه جهت شكوفايي خرد و پرواز روح. ج) در حدود و كيفيت تسامح و تساهل نيز تفاوت هايي وجود دارد. در تمدن كنوني غرب، اعمال خشونت در مورد «منافع مادي» به كار مي رود و اندك تسامحي در آن نيست، اما در مورد اخلاق و ديانت و ارزش ها، تساهل وجود دارد. به عبارت ديگر منافع، قدرت و لذايذ شهوي، بسيار جدي هستند، اما «حق و باطل» از اهميت چنداني برخوردار نيستد؛ در حالي كه تفكر اسلامي، تفاوت بسياري با نگرش غربي دارد. ر . ك: بولتن انديشه 5، سال 1375، نهاد نمايندگي مقام معظم رهبري، مركز فرهنگي.